Prószyński Prot Feliks (1799–1849), oficer wojsk polskich, uczestnik powstania listopadowego, emigrant, pułkownik armii belgijskiej. Ur. w rodzinnej wsi Łoszyca Mała w gub. mińskiej, był synem Stanisława Ksawerego, podkomorzego mińskiego, i Anny z Siemaszków.
Służbę wojskową rozpoczął P. w r. 1818 wstępując jako kanonier do baterii pozycyjnej artylerii konnej gwardii armii Król. Pol. W r. 1819 awansował na podchorążego, 12 IV 1822 otrzymał nominację na stopień podporucznika, 11 IX t. r. odkomenderowany został do powstającej półbaterii rakietników konnych, formowanej w Modlinie. Po wielkich manewrach letnich pod Brześciem w r. 1823, udał się wraz z półbaterią do Warki, stałego miejsca jej stacjonowania. Niebawem jednak, 30 I 1824, powrócił do swojej macierzystej baterii artylerii konnej gwardii, stojącej garnizonem w Warszawie. W czasie trzymiesięcznego urlopu otrzymanego w r. 1825, przebywając w stronach rodzinnych, odstąpił swemu bratu Eustachemu własny udział w majątku rodzinnym Łoszyca za cenę 6000 rubli, z tym, że nie otrzymał całej należności, lecz pobierał jedynie przypadające procenty. W r. 1828 przebywał na czteromiesięcznym urlopie w Niemczech – w Dreźnie i uzdrowisku Ems koło Koblencji; po powrocie, z powodu złego stanu zdrowia, otrzymał 4 I 1829 żądaną dymisję w stopniu porucznika z pozwoleniem noszenia munduru.
Po wybuchu powstania P. powrócił do Król. Pol. i 30 VI 1831 wszedł ponownie do służby wojskowej, otrzymując stopień kapitana w 2 p. strzelców konnych z odkomenderowaniem na stanowisko adiutanta polowego Wodza Naczelnego. Dn. 19 VIII awansował na stopień majora i przeznaczony został na szefa sztabu 1 korpusu gen. Jana Umińskiego. W wyprawie Umińskiego 26 VIII na Czerniaków i Wilanów dla zebrania z pól zboża i furażu, P. okazał, wg raportu tegoż generała, «dowody swojej odwagi i energicznych rozporządzeń». Uczestniczył w walkach o Warszawę, a w nocy z 6 na 7 IX w przekazaniu pisma gen. Jana Krukowieckiego do feldmarszałka I. Paskiewicza z propozycją zawieszenia broni. Po kapitulacji Warszawy opuścił miasto i wraz z wojskami przybył do Modlina, gdzie 9 IX został nagrodzony Krzyżem Złotym Virtuti Militari, a 19 IX awansowany na stopień podpułkownika. Do dn. 23 IX, tj. do dymisji gen. J. Umińskiego, pełnił obowiązki szefa jego sztabu. Z armią dowodzoną przez gen. Macieja Rybińskiego przekroczył granicę i przez Prusy udał się do Francji. W Paryżu P. związał się z grupą wyższych wojskowych, posłów na sejm, urzędników cywilnych działających w czasie powstania w kraju i delegowanych za granicę, skupioną wokół byłej legacji polskiej gen. Karola Kniaziewicza. Był jednym z założycieli zawiązanego 29 IV 1832 w Paryżu Tow. Literackiego Polskiego.
Tymczasem, w związku z dążeniem Leopolda I do zaangażowania polskich oficerów do armii belgijskiej, przyjęty został na mocy dekretu królewskiego z 31 III 1832 do służby w wojsku belgijskim w stopniu podpułkownika – adiunkta Sztabu Głównego na czas wojny (konfliktu zbrojnego belgijsko-holenderskiego). Otrzymał upoważnienie do prowadzenia naboru oficerów polskich spośród przebywających już we Francji lub znajdujących się jeszcze w Niemczech i Austrii; dn. 25 V t. r. P. rozpoczął rozmowy w Paryżu. Do obowiązków P-ego należała kontrola i sprawdzanie danych, jakie oficerowie polscy musieli składać w odniesieniu do swojej dotychczasowej służby wojskowej, kwalifikacji, stopnia, starszeństwa itp. Dn. 13 IX 1832 P. został przykomenderowany do Sztabu Głównego armii belgijskiej, 23 I 1833 odznaczony przez Ludwika Filipa francuską Legią Honorową. Tymczasem w kraju, na mocy wyroku Mińskiej Komisji Śledczej z dn. 7 (19) XII 1832, P. zaliczony został do II kategorii przestępców tzn. uczestniczących w czasie powstania w działaniach przeciwko wojskom rosyjskim i w ogóle przeciwko carskiej władzy. Na majątek Łoszyca nałożony został sekwestr, który zniesiono dopiero po ściągnięciu z majątków brata Eustachego, na podstawie wyroku Komisji z 31 VII (12 VIII) 1833, należnej P-emu kwoty 6000 rubli wraz z procentami liczonymi od 8 (20) III 1832. Rozkazem Leopolda I z 18 VIII 1836 P. został zatwierdzony na etacie w służbie w armii belgijskiej w stopniu podpułkownika. Dn. 26 V 1837 wystąpił o naturalizację. Na skutek groźby ponownego starcia zbrojnego z Holandią P. przeprowadził w r. 1838 nowy zaciąg oficerów polskich do służby belgijskiej. Wobec władz wojskowych występował w obronie interesów swych rodaków, a zwłaszcza przeciwko przyjmowaniu ich do służby w niższych stopniach od posiadanych oraz służbie na tzw. czas trwania wojny, a więc bez przynależnego wynagrodzenia, umundurowania, prawa do rent i emerytur, wysługi lat. Był łącznikiem między władzami belgijskimi, a ośrodkiem emigracyjnym w Brukseli. Dn. 13 X 1838 przeznaczony został na stanowisko szefa sztabu korpusu obserwacyjnego Luksemburga. Uczestniczył w działaniach kampanii holenderskiej r. 1839. Po podpisaniu traktatu pokojowego z Holandią P. objął 18 VI 1839 obowiązki szefa sztabu 3 dyw. terytorialnej z siedzibą w Liège, 23 XI 1842 objął obowiązki szefa sztabu 1 dyw. terytorialnej w Gandawie. Odznaczony został 21 XII 1843 Krzyżem Kawalerskim Orderu Leopolda I. Dn. 18 VII 1845 P. awansował na stopień pułkownika z pozostawieniem go przy dotychczasowych obowiązkach, które pełnił aż do swojej śmierci. Zmarł, po krótkiej chorobie, 19 I 1849 w Gandawie.
P. rodziny nie założył.
Słown. Geogr., V 740; Uruski; Żychliński XXVII; – Dangel S., Rok 1831 w Mińszczyźnie, W. 1925 s. 104–5, 146; Gadon, Emigracja pol., I–III; tenże, Z życia Polaków we Francji, Paryż 1883 s. 9–10, 123; Handelsman M., Adam Czartoryski, W. 1949 II; Kozłowski E., Generał Józef Bem, W. 1958; Leconte J. R., La formation historique de l’armée belge, Paris-Bruxelles 1949; tenże, L’aide des officiers polonais exilés à la rénovation militaire belge 1832–53, Bruxelles 1945; Merzbach Ch., Oficerowie polscy w armii belgijskiej po roku 1830, „Przegl. Współcz.” R. 11: 1932 t. 41 s. 174; – Barzykowski S., Historya powstania listopadowego, P. 1884 V; Lelewel, Listy emigracyjne, I–III; Roczniki wojskowe Królestwa Polskiego, 1822–9; [Umiński J. N.], Relations de l’attaque de Varsovie dans les journées des 6 et 7 septembre 1831, par le général Umiński, Paris 1832 s. 16, 19–20; Xięga Pamiątkowa… zawierająca spis imienny … Krzyżem Virtuti Militari ozdobionych, Lw. 1881; [Zamoyski W.], Jenerał Zamoyski 1803–1868, P. 1913–18 II–IV; Źródła do dziejów wojny polsko-rosyjskiej 1830–1831 r., W. 1935 IV; – Archives du Musée royal de l’Armée, Bruxelles: Dossier O. 2545; – Kartoteka oficerów WP 1815–1831 Zbigniewa Zacharewicza z Kr.; – Informacje Eligiusza Kozłowskiego z Kr.
Zbigniew Zacharewicz